พิธีกรรมที่เกิดขึ้นตลอด 9 วันของการกินผัก (เจ) อ.ตะกั่วป่า จ.พังงา

- พิธีป้างเอี๋ยกุน ในอดีตบ้านเมืองยังไม่มีความเจริญ การเดินทางไม่สะดวก ไม่มีปฏิทิน ผู้คนต่าง ทำมาหากินในที่ต่างๆ การส่งข่าวสารจึงเป็นไปด้วยความยากลำบาก ดังนั้นทางศาลเจ้าจึงมีการทำพิธีป้างเอี๋ยกุน คือ พิธีกรรมปล่อยทหารทั้ง 5 กองทัพ เพื่อเป็นการเตือน หรือแสดงอภินิหารต่างๆ ให้คนที่กินผัก(เรียกว่า พวกฉ่ายอิ๋ว) ประจำปี ได้รับรู้ว่าใกล้ถึงเวลาที่กินผักแล้ว ขอให้เตรียมตัวกลับมาตะกั่วป่า เช่น ทำการกระตุกเท้าตอนนอน ,การเข้าฝัน เป็นต้น โดยพิธีนี้จะทำขึ้นก่อนกินผัก 15 วัน ในเดือน 8 ขึ้น 15 ค่ำ ตามปฏิทินจีน สำหรับพิธีกรรมปล่อยทหารทั้ง 5 กองทัพ คือ
กองทัพที่ 1 ทิศตะวันออก ธงสีเขียว มี “เอี่ยวเจี้ยน” เป็นแม่ทัพ มีทหาร 99,000 นาย
กองทัพที่ 2 ทิศตะวันตก ธงสีขาว มี “บุ๋นเกียด” เป็นแม่ทัพ มีทหาร 66,000 นาย
กองทัพที่ 3 ทิศใต้ ธงสีแดง มี “อ๋อเองซุน” เป็นแม่ทัพ มีทหาร 88,000 นาย
กองทัพที่ 4 ทิศเหนือ ธงสีดำ มี “ลุ่ยจิ้นจู” เป็นแม่ทัพ มีทหาร 55,000 นาย
กองทัพที่ 5 ทิศกลาง ธงสีเหลือง มี “ต่งตั๋นหวั่นโซ่ย” เป็นแม่ทัพ มีทหาร 33,000 นาย



- พิธียกเสาหล่อเต้ง จะทำขึ้นก่อนวันกินผัก 1 วัน โดยจะเริ่มในช่วงบ่ายของวันนั้น มีการทำความ
สะอาดศาลเจ้า ประกอบพิธีการ ยกเสาโกเต้ง สำหรับแขวนตะเกียงทั้ง 9 ดวง ทั้งนี้เพื่อเป็นการประกาศการว่าพิธีถือศีล กินผัก (กินเจ) เริ่มต้นแล้ว
จากนั้นช่วงเวลา 1 ทุ่มของวันนั้น จะมีพิธีการโก้ยเฉ่งอิ๋ว คือ นำน้ำมันจุดไฟ เพื่อทำการเคลียร์พื้นที่ เป็นการทำความสะอาด และกำจัดสิ่งสกปรกของชั่วร้ายต่างๆ ให้ออกจากพื้นที่ภายในเมืองตะกั่วป่าไปให้หมดเสียก่อนที่จะเริ่มพิธีกินผัก (เจ) จากนั้นจึงจะใช้ เฉ่งปั่วะ (กระถางสำหรับจุดไม้จันทร์หอม) นำไปวางตรงพื้นที่ที่สะอาดแล้วจะได้มีกลิ่มหอม ปราศจากอันตรายต่างๆ ซึ่งพิธีดังกล่าวจะทำโดยม้าทรง หรือร่างทรงพร้อมคณะ จะเดินไปทำพิธีการล้างทำความสะอาดตามบ้านเรือนต่างๆ ทั่วเมืองตะกั่วป่า ซึ่งชาวบ้านจะมีการตั้งโต๊ะ ที่ประกอบไปด้วยดอกไม้ ธูป เทียน ผลไม้ และน้ำชา เพื่อทำการต้อนรับ ม้าทรง และคณะที่มาทำความสะอาด
เมื่อถึงเวลาเที่ยงคืนม้าทรง กับคณะจะเดินทางไปทำพิธีอัญเชิญดวงวิญญาณ กิ่วอ๋องไต่เต่ (เทพ
เจ้าทั้ง 9 พระองค์) ไปเป็นประธานประกอบพิธีกินผัก ที่สะพานแม่น้ำ และกลับไปยังศาลเจ้า

- พิธีบูชาเจ้า บูชาด้วยเครื่องเซ่นต่างๆ ทั้งที่ศาลเจ้า และที่บ้าน เมื่อครบ 3 วัน ในการถือศีลกินผักจะถือว่าผู้นั้นบริสุทธิ์ ภาษาจีน เรียกว่า เฉ่ง

- พิธีโขกุ้น เป็นพิธีเลี้ยงอาหาร ทำในวันขึ้น 3 ค่ำ และ 9 ค่ำ หลังเที่ยง โดยจะเตรียมอาหาร สุรา
เซ่นสังเวย และหญ้าให้ม้าศึกด้วย

- พิธีซ้อนก้ง เป็นการสวดมนต์วันละ 2 ครั้ง

- พิธีบูชาดาว จะทำขึ้นในคืน 7 ค่ำ เพื่อขอให้คุ้มครอง และเป็นสิริมงคลกับผู้ที่กินผัก


- พิธีออกเที่ยว (แห่พระ) ภาษาจีน เรียกว่า เหียนเก่า หมายถึง เซียน หรือเทพเจ้าที่เข้าทรง และรูปปั้นเกาะสลัก จัดขบวนแห่ไปตามที่ต่างๆ ทั่วเมืองตะกั่วป่า เพื่อทำการโปรดสัตว์ ขบวนแห่จะมีป้ายชื่อแขวนธง และดนตรีที่เร้าใจ ได้แก่ กลอง และฆ้อง
จากความเชื่อเรื่องเทพเจ้าของชาวจีน กล่าวว่า เทพเจ้ามีการแบ่งชนชั้นเป็น 3 ระดับ ดังนั้นก่อนที่จะนำเทพเจ้าออกเที่ยว จะต้องมีพิธีการตีกลองในพิธีกินผัก (เจ) ซึ่งมีความหมายในแต่ละครั้ง แตกต่างกันไป ดังนี้

การตีครั้งที่ 1 เป็นการแสดงความเคารพเทพเจ้าชั้นล่างสุด ซึ่งมีจำนวนทั้งสิ้น 36 องค์ การตีกลองครั้งแรกนี้จึงตีจำนวนทั้งสิ้น 36 ครั้ง โดยจะทำพิธี ณ ห้องประทับที่ทางศาลเจ้าจัดไว้

การตีครั้งที่ 2 พิธีกรจะอันเชิญดวงวิญญาณกิ๋วอ๋อง (เทพเจ้าทั้ง 9 พระองค์) ออกจากห้องประทับไปยังเก่ว หรือเกี๊ยว เมื่ออันเชิญดวงวิญญาณประทับเก่วเฒ่าแล้ว จึงจะตีกลอง และฆ้องครั้งที่ 2 เพื่อแสดงความเคารพต่อเทพเจ้าชั้นกลาง มีจำนวน 72 องค์ ดังนั้นจะต้องตีกลองจำนวนทั้งสิ้น 72 ครั้ง

การตีครั้งที่ 3 พิธีกรจะอ่านรายชื่อผู้ที่มาลงชื่อทำบุญในพิธีกินผัก (เจ) ทุกคน รวมถึงกรรมการ และผู้ที่มาช่วยในงานกินผัก ทุกคน (ซึ่งจะอ่าน 2 วัน คือ วันที่ 6 และวันที่ 9 ของการกินเจ) ทั้งนี้เพื่อเป็นการแจ้งให้สวรรค์ได้รับรู้ เมื่ออ่านเสร็จแล้ว ก็จะตีกลอง และฆ้องอีกเป็นครั้งสุดท้าย เพื่อแสดงความเคารพต่อเทพเจ้าชั้นสูงสุด มีจำนวน 108 องค์ จึงต้องตีกลองจำนวนทั้งสิ้น 108 ครั้ง เพื่อเป็นการถวายความเคารพต่อเทพเจ้าทุกๆ พระองค์ที่สถิตอยู่บนสรวงสวรรค์ ด้วยความเคารพอย่างสูงยิ่ง

จากนั้นม้าทรง (ร่างทรง) และคณะ จะเดินออกแห่ทั่วเมืองตะกั่วป่า จะเดินไปตามบ้านเรือนที่ตั้งเครื่องบูชา ซึ่งได้แก่ ดอกไม้ ธูป เทียน น้ำชา ผลไม้ เป็นต้น เพื่อทำการโปรดสัตว์ และมีการแสดงอภินิหารต่างๆ เช่น การใช้เหล็กแทงปาก ใช้ลูกตุ้มหนามทุบตามร่างกาย นอกจากนี้พระที่เป็นรูปปั้นแกะสลักประทับในเก่ว (หรือเกี้ยว) หามไปในขบวนแห่ จะใช้สำหรับขบวนแห่วันที่ 6 และวันที่ 9 ของการกินผัก โดยเก่วที่ใช้ในวันนั้นจะมี 2 รูปแบบ

1) เก่วหนุ่ม (ภาษาท้องถิ่น)หรือเกี้ยวธรรมดา เมื่อเกี้ยวนี้ถึงหน้าบ้านใคร ก็จะมีการจุดประทัด เพื่อเป็นการแสดงการต้อนรับ ผู้ที่หามเกี้ยวนี้จะต้องเป็นผู้ที่ถือศีลกินผัก ปฏิบัติตนอย่างเคร่งครัด และเป็นผู้ชายเท่านั้นดังนั้นการเล่นประทัด ผู้ที่มีความบริสุทธิ์จริง จะมีแค่รอยฉีกขาดของเสื้อผ้าเท่านั้น


2) เก่วเฒ่า (ภาษาท้องถิ่น) หรือเกี้ยวเฒ่า หมายถึง เกี้ยวที่เป็นที่ประทับดวงวิญญาณของกิ๋วอ๋อง ซึ่งภายในเก่วเฒ่านี้จะมีแค่กระถางธูป ที่ได้ทำพิธีอันเชิญดวงวิญญาณเทพเจ้าเข้าไปประทับนั่นเอง โดยเก่วนี้ เมื่อไปถึงหน้าบ้านใครจะไม่มีการจุดประทับใดๆ ทั้งสิ้น แต่จะกราบไหว้แทน เพื่อเป็นการแสดงความเคารพ

- พิธีแสดงอภินิหาร เช่น การลุยกองไฟ การปีนบันไดมีด อาบน้ำมัน
- พิธีข้ามสะพานสะเดาะเคราะห์ (โก๊ยห่าน) ผู้ข้ามสะพานสะเดาะห์เคราะห์จะเขียนชื่อตัวเองลงในกระดาษ พร้อมธูป 1 ดอก แล้วนำไปมอบให้ม้าทรงที่ยืนอยู่ 2 ข้างสะพาน เมื่อข้ามสะพานเสร็จแล้วจะมีการประทับตราสีแดงเป็นตัวอักษรภาษาจีนที่เสื้อด้านหลัง โดยผู้ที่จะข้ามสะพานนั่นจะต้องใส่เสื้อขาว กางเกงขาวเท่านั้น ห้ามสตรีคนใดที่มีประจำเดือน หรือมีครรภ์ทำพิธีข้ามสะพานสะห์เคราะห์เด็ดขาด
- พิธีการส่งพระ ทำในวันสุดท้ายของการกินผัก กลางวันจะทำการส่งหยกอ๋องซ่งเต่ หรือเง็กเซียนฮ่องเต้ที่หน้าเสาหล่อเต้ง ส่วนกลางคืนจะส่งพระกิ๋วอ๋องฮุดโจ๋วกลับสู่สวรรค์ทางทะเล สำหรับผู้ที่จะไปส่งพระนั้นต้องใส่ชุดขาว พร้อมกับธูปใหญ่ 1 ดอก เมื่อขบวนออกพ้นประตูศาลเจ้า ตะเกียงเสาหล่อเต้งจะถูกลดลง และส่งพวกทหารกลับสู่สวรรค์ ซึ่งเป็นอันเสร็จพิธี


ข้อควรปฏิบัติ 10 ประการสำหรับผู้ที่ถือศีลกินผัก (เจ)
1. ชำระร่างกายให้สะอาดตลอดช่วงงานประเพณีถือศีลกินผัก
2. ทำความสะอาดเครื่องครัวและแยกใช้คนละส่วนกับผู้ที่ไม่ได้ถือศีลกินผัก
3. ควรสวมชุดขาวตลอดช่วงงานประเพณีถือศีลกินผัก
4. ประพฤติตนดีทั้งกายและใจ
5. ห้ามบริโภคเนื้อสัตว์
6. ห้ามมีเพศสัมพันธ์ในช่วงงานประเพณีถือศีลกินผัก
7. ห้ามดื่มสุราและของมึนเมา
8. ผู้ที่อยู่ระหว่างไว้ทุกข์ไม่ควรร่วมงานประเพณีถือศีลกินผัก
9. หญิงมีครรภ์ไม่ควรดูพิธีกรรมใด ๆ ในช่วงงานประเพณีถือศีลกินผัก
10. หญิงมีประจำเดือนไม่ควรร่วมพิธีกรรมใด ๆ ในช่วงงานประเพณีถือศีลกินผัก